Recht in de winkel

Het is alweer een aardig aantal jaren geleden dat ik in Utrecht begon met de rechtenstudie. Eén van de eerste opdrachten bij een introductievak was om voor jezelf eens na te gaan hoe vaak je op een gewone doordeweekse dag met ‘recht’ bezig was. Als je daarover nadenkt, blijkt dat heel wat keren te zijn! Onbewust natuurlijk. Want wie realiseert zich bij het kopen van een brood bij de bakker dat dit een overeenkomst is tussen jou en de bakker? En dat als de krant op de mat valt, dit het gevolg is van een bijzondere vorm van een overeenkomst: een abonnement (waarbij je vooraf betaalt en er in feite maar op vertrouwt dat de uitgever gaat leveren)?

Winkelen: wanneer is de koop gesloten?

Een winkelier sluit de hele dag door overeenkomsten met zijn klanten. Een aardige doordenker daarover die nog wel eens op juridische cursussen langskomt: wannéér komt die overeenkomst eigenlijk tot stand? Wij juristen leren dat een overeenkomst tot stand komt door ‘aanbod en aanvaarding’. Bij het kopen van een huis zijn die twee elementen makkelijk te onderscheiden: de verkoper biedt zijn huis aan voor € 199.000,– (aanbod) en de koper is (in het eenvoudigste voorbeeld) bereid die prijs te betalen (aanvaarding). Hoe zit dat als ik in een winkel loop? Laten we zeggen: de biowinkel, ik heb een mandje genomen en leg daar bijvoorbeeld tomaten in, ben ik dan al de eigenaar van die tomaten? Nee. Ik heb echter het aanbod van de winkelier (5 trostomaten voor € 2,49) in feite al aanvaard toch… Maar mag ik er nog vóór de kassa alvast van eten? En als ik me bedenk en ik leg de tomaten toch weer terug, ben ik dan (niet schriftelijk…) een overeenkomst aan het ontbinden? Het lijkt dan logischer om het ‘aanbod’ van de biowinkel als een ‘uitnodiging tot onderhandelen’ te zien (al zit de winkelier er vast niet op te wachten dat ik ga afdingen en is dat in Nederland ook niet gebruikelijk bij trostomaten) of -nog beter- als een ‘openbaar aanbod’ en te constateren dat de koop pas bij de kassa gesloten wordt. De periode daarvoor is juridisch ‘grijs gebied’.

Consumentenrechten, actievoorwaarden en algemene voorwaarden

Gelukkig maken winkeliers, consumenten én juristen (die laatsten kunnen hier wel soms heerlijk over filosoferen met een goed glas wijn bij de zomerse vuurkorf) zich in de dagelijkse praktijk hier niet druk om en verloopt zo’n winkelbezoek vrijwel altijd vlotjes en naar tevredenheid. En anders zijn er de consumentenrechten (zoals garantie – niet alleen als je daarvoor bijbetaalt trouwens, er bestaat ook wettelijk recht op een deugdelijk product), actievoorwaarden en soms algemene voorwaarden van de winkelier om op terug te grijpen. Zo nu en dan komen dat soort kwesties ook bij onze advocatenpraktijk langs. Vaak is dan het advies om zo’n geschil samen op te lossen, met in het achterhoofd de gemaakte juridische analyse. Want een tevreden klant is ook wat waard… (maar niet alles).

Ik wens u allen, juist in deze onzekere tijden, veel (lokale) overeenkomsten toe!

Heeft u als winkelier of consument juridisch advies nodig, neem dan contact op met onze advocaat verbintenissenrecht Cora Baak-Looij.

Dit artikel verscheen in oktober 2020 in het Eilanden-Nieuws